Przebieg porodu - 1. okres
Jak przebiega poród? Co dzieje się z Toba i dzieckiem w kolejnych jego etapach? Jak rozpoznać, czy to już?
Wyznaczony przez lekarza termin porodu to data orientacyjna. Jedynie 5% dzieci rodzi się w tym terminie, pozostałe „urodzone o czasie” dzieci rodzą się pomiędzy 38. a 42. tygodniem ciąży.
0-3 cm rozwarcia
Poród rzadko rozpoczyna się, jak na filmach - gwałtownym odejściem wód i silnymi skurczami. Zazwyczaj na kilka dni przed pojawiają się skurcze przepowiadające – są łagodne, trwają kilka godzin i samoistnie zanikają.
Inne oznaki rozpoczynającego się porodu to:
- pojawienie się na bieliźnie dużej ilości gęstego śluzu (czasem lekko różowego albo brunatnego) – to odchodzi czop śluzowy, który „zatykał” szyjkę macicy;
- uporczywy, tępy ból krzyża;
- biegunka i wymioty – organizm ma naturalną skłonność do oczyszczania się przed porodem;
- dreszcze i drżenie całego ciała;
- pojawienie się wód płodowych – mogą sączyć się lub płynąć gwałtownym strumieniem.
Czasami pęcherz płodowy pozostaje nienaruszony aż do II okresu porodu.
Pamiętaj, że przebieg porodu wygląda inaczej u każdej kobiety. Nie wszystkie symptomy muszą u Ciebie wystąpić, nie sugeruj się też za bardzo czasem trwania porodu – podane okresy są orientacyjne!
Jeśli skurcze trwają dłużej niż 30 s, mają tendencję do narastania, a przerwy między nimi robią się coraz krótsze – nie ma już wątpliwości, że zaczął się poród. Możesz odczuwać na zmianę niepokój i podekscytowanie. Jeśli czujesz się bezpiecznie, zostań w domu i postaraj się dobrze wykorzystać chwile przed wysiłkiem, który Cię czeka – weź prysznic, zjedz lekki posiłek, spróbuj trochę pospać albo idź na spacer.
Kiedy jechać do szpitala?
- jeśli odeszły zielonkawe wody płodowe;
- jeśli minęło kilka godzin od odejścia czystych wód płodowych, a Ty nie masz innych oznak porodu;
- jeśli przerwy między skurczami są krótsze niż 5 min., a skurcze są bardzo silne;
- jeśli czujesz, że lepiej i bezpieczniej będziesz czuła się na porodówce.
Podczas 1. okresu porodu szyjka macicy, która w trakcie ciąży pozostawała zamknięta, musi się rozewrzeć do 10 cm. Trwa to około 14 godzin przy pierwszym dziecku, ok. 8 godzin przy kolejnych.
Jedzenie i picie w trakcie porodu
W wielu szpitalach obowiązuje zakaz jedzenia w trakcie porodu, w niektórych także picia. Zakaz ten tłumaczy się groźbą powikłań w razie konieczności cesarskiego cięcia. Tymczasem badania naukowe potwierdzają, że konsekwencją takiego postępowania może być spowolnienie akcji porodowej i wzrost ryzyka cesarskiego ciecia. To tak, jakbyś musiała wspinać się wysoko w górach bez zapasu wody i prowiantu – szybko może zabraknąć Ci sił i energii. Zawczasu dowiedz się, jakie zwyczaje panują w szpitalu, który wybrałaś.
3-5 cm rozwarcia
Początkowo będziesz odczuwała co 3–10 min. niezbyt silne, trwające około 30 sekund skurcze. Wraz z upływem czasu staną się one intensywniejsze i częstsze. Kobiety opisują skurcze jako mocne bóle miesiączkowe, uczucie opasywania brzucha elastyczną taśmą albo jak nagle pojawiającą się falę gorąca. Możesz czuć także rozpieranie nad spojeniem łonowym, ból w odcinku lędźwiowym kręgosłupa albo skurcze górnej części ud. Szczyt skurczu może być bolesny. W czasie skurczu będziesz skoncentrowana na nim – przerwiesz rozmowę lub wykonywaną czynność. Bądź aktywna – poruszaj się, zmieniaj pozycję, w przerwach między skurczami swobodnie i powoli oddychaj, relaksuj się.
Izba przyjęć
Na izbie przyjęć czeka Cię sporo formalności - zostaniesz poproszona o kartę ciąży, wyniki badań, aktualną książeczkę ubezpieczeniową i dowód osobisty. Położna przeprowadzi wywiad (zada Ci wiele szczegółowych pytań dotyczących przebiegu ciąży, Twojego zdrowia, a nawet ostatniej wizyty u kosmetyczki) i założy Twoją dokumentację szpitalną. Zostaniesz zbadana, aby ustalić, na jakim etapie porodu jesteś.
Porozmawiaj z położną
Gdy znajdziesz się na sali porodowej i poznasz położną, która będzie się Tobą opiekowała, poproś ją o chwilę spokojnej rozmowy. Powiedz jej, na czym Ci zależy w czasie porodu, czego się boisz. Możesz wszystko wcześniej spisać, żeby nie zapomnieć czegoś istotnego. Taka rozmowa na pewno przyniesie korzyść obydwu stronom – Ty, na ile jest to możliwe, dążysz do tego, by Twoje potrzeby zostały spełnione, a położna wie, jak Ci w tym pomóc.
Personel
Przez większą część porodu czuwać nad tobą będzie położna. Mniej więcej co 2 godziny oceniać będzie jego postęp. W razie wątpliwości wezwie lekarza. W okresie parcia na sali porodowej może zrobić się tłoczno – oprócz położnej (położnych) obecny będzie ginekolog-położnik, a także pielęgniarka (położna) noworodkowa i neonatolog. W placówkach prowadzących działalność dydaktyczną obecne mogą być także studentki/studenci położnictwa oraz medycyny. Pamiętaj, że w każdym momencie masz prawo do intymności i prywatności - możesz nie zgodzić się na obecność osób bezpośrednio niezaangażowanych w opiekę nad tobą.
Sala porodowa
Szpitalna sala porodowa rzadko przypomina dom, choć zdarzają się urządzone bardzo przytulnie. Znajdziesz w niej łóżko porodowe – te nowocześniejsze przypominają kosmiczne meble i sterowane są pilotem. Dobrze, jeśli do dyspozycji będziesz miała materac, drabinkę, worek sako czy piłkę. Ale nawet bez tych sprzętów możesz rodzić aktywnie – wykorzystując do podparcia się brzeg łóżka, oparcie krzesła czy ścianę. Wykorzystaj początek porodu, gdy skurcze nie są jeszcze bardzo dotkliwe, na oswojenie sali porodowej – włącz muzykę, którą ze sobą przyniosłaś, wyjmij ulubiony koc i skarpetki, poproś położną o zgaszenie górnej lampy. Jeśli rodzisz w sali kilkuosobowej, poproś o zasunięcie zasłony, parawan, zamykanie drzwi, przypomnij personelowi, że masz prawdo do intymności.
5-7 cm rozwarcia
Skurcze są co 2–5 min. i trwają ok. 60 sekund. Są teraz naprawdę dynamiczne, mocne i bolesne na szczycie. Możesz odczuwać suchość w ustach, mdłości, wymioty, biegunkę i nadmiernie się pocić. Trudno Ci zapanować nad oddechem, zrelaksować się w przerwach między skurczami. Będziesz potrzebowała wsparcia i obecności bliskiej osoby lub położnej. Spróbuj relaksującego działania wody.
Na tym etapie porodu najczęściej pęka pęcherz płodowy. Pojawić się może krwawienie z pochwy – to drobne naczynka szyjki macicy pękają, gdy się rozwiera. Nie jest to powód do niepokoju.
KTG (badanie kardiotokograficzne)
Za pomocą głowic, przylegających do skóry twojego brzucha aparat rejestruje czynność skurczową macicy i częstość bicia serca dziecka. Podstawowym celem stosowania KTG jest ocena stanu płodu. W większości szpitali badanie KTG wiąże się z unieruchomieniem rodzącej w pozycji leżącej na co najmniej kilkanaście minut. Ciągłe monitorowanie porodu, zwłaszcza w pozycji leżącej, zwiększa ryzyko pojawienia się komplikacji.
Kryzys 7. centymetra
To dla większości kobiet najtrudniejszy moment porodu. Za Tobą przebyta długa droga, ale jesteś tak zmęczona, że perspektywa dalszego wysiłku Cię przerasta. Silne skurcze wydają się nie do wytrzymania. Ogarnia Cię rezygnacja, tracisz wiarę we własne siły. Masz ochotę uciec, możesz także odczuwać ogromną złość na osobę bliską lub położną. Czujesz, jak bardzo jesteś osamotniona w porodzie, ale pomimo tego bardzo potrzebujesz wsparcia i otuchy towarzyszących Ci osób. Pojawienie się takich odczuć najczęściej świadczy o tym, że I okres porodu wkrótce się skończy. W Twoim organizmie wydziela się adrenalina, która powoli przygotowuje Cię do parcia.
8-10 cm rozwarcia
Skurcze są co 1-3 min., trwają długo, szczyt skurczu pojawia się natychmiast. Możesz odczuwać mocny ból pleców, mieć czkawkę, może ci się „odbijać”. Możesz odczuwać irytację, zmęczenie lub też czuć się jak w transie, skoncentrowana wyłącznie na odczuciach, płynących z ciała, obojętna na świat zewnętrzny. Wkrótce główka dziecka znacznie obniży się i zaczniesz odczuwać słabe skurcze parte.
Co się dzieje z dzieckiem?
Dziecko przesuwa się w kanale rodnym śrubowym ruchem. Ponieważ kanał rodny jest w pewnym miejscu węższy, dziecko musi zmienić swoją pozycję, aby jego główka mogła pokonać tę przeszkodę. Możesz mu ułatwić zadanie, unikając leżenia, a np. siedząc na piłce. Główka dziecka przystosowuje się do kształtu kanału rodnego dzięki temu, że kości jego czaszki nie są zrośnięte, a między nimi znajdują się elastyczne szwy i ciemiączka. Silne skurcze macicy mocno masują całe ciałko dziecka, usuwając z jego płuc wody płodowe i przygotowując je do zaczerpnięcia pierwszego oddechu. Wydzielające się w organizmie malucha hormony sprawiają, że przystosowuje się do nacisku skurczy – zmniejsza ilość krwi z tlenem w kończynach, koncentrując ją tam, gdzie jest najbardziej potrzebna – w sercu i mózgu.
Przebieg porodu - 2. i 3. okres
2. okres porodu może trwać do dwóch godzin. Wiele kobiet przed porodem zastanawia się, skąd będzie miało pewność, że nadeszła chwila, w której można już przeć.
Gdy nadchodzi, nie sposób jej przeoczyć - odczuwać będziesz silną, instynktowną potrzebę parcia. Poczujesz, że znowu jesteś przytomna, rozbudzona i gotowa do działania. Możesz czuć rozciąganie, pieczenie w kroczu. Poszukaj teraz pozycji, która najbardziej Ci odpowiada, najlepiej, aby była ona jak najbardziej spionizowana.
Gdy czujesz, że nadchodzi kolejny skurcz, spokojnie weź głęboki oddech i wydmuchuj powietrze ustami. W miarę narastania skurczu oddychaj coraz szybciej, aż do chwili, kiedy poczujesz potrzebę parcia, której już nie będziesz umiała się przeciwstawić. Zatrzymaj w płucach trochę powietrza i mocno zepchnij przeponę w dół w kierunku spojenia łonowego. Rób to tak długo, jak podpowiada Ci ciało. Jeśli musisz jakoś rozładować nadmiar energii, którą niesie skurcz, krzyknij - to rozluźnia tkanki krocza. Kiedy skurcz ustępuje, zacznij znów oddychać, najpierw szybko, a potem coraz wolniej, do momentu, w którym poczujesz, że macica się rozluźniła.
W przerwie pomiędzy skurczami postaraj się zrelaksować - nie zaciskaj zębów (uchyl usta, porusz kilka razy językiem i uśmiechnij się) ani dłoni (parę razy rozprostuj i zaciśnij palce). Poproś, żeby ktoś lekko pomasował Ci nogi, jeśli drżą.
W czasie każdego parcia główka dziecka przesuwa się do przodu, a w przerwie między skurczami nieco się cofa. Dzięki temu Twoje tkanki stopniowo rozciągają się. W końcu poczujesz dziecko bardzo nisko - Twoje krocze jest napięte, a szpara sromowa rozwiera się przy każdym skurczu i widać fragment główki. Spróbuj jej dotknąć! To niesamowite przeżycie - na pewno zapamiętasz je na bardzo długo.
W momencie wyłaniania się główki, słuchaj, co mówi do Ciebie położna - postara się ona pokierować parciem w ten sposób, żeby główka łagodnie pokonała opór krocza. Po urodzeniu się główki, barki dziecka zbliżają się do zwężenia w kanale rodnym. Maluch musi się zwrócić twarzą w stronę jednego z Twoich ud. Potem jeden z barków (górny) opiera się na spojeniu łonowym i częściowo rodzi się na zewnątrz, a wtedy dolny bark wyślizguje się już bez przeszkód. Położna w razie potrzeby delikatnie pomaga w czasie rodzenia się barków. Dziecko ma już przetarty szlak (główka noworodka ma największy obwód) i rodzi się w ciągu kilku sekund.
3. okres porodu
Ważne, aby zaraz po urodzeniu maluch został położony na Twoim brzuchu. Dziecko grzeje się Twoim ciepłem, słyszy dobrze znane mu z macicy bicie Twojego serca i uspokaja się. Po jakimś czasie może spróbować ssać. Przez tętniącą ciągle pępowinę dociera do niego tlen, może więc powoli nabrać po raz pierwszy powietrza do płuc. Twoje dziecko wcale nie musi krzyczeć po porodzie! Urodzone w sprzyjających okolicznościach i gdy pępowina nie jest przecinana zbyt szybko, łagodnie przyzwyczaja się do nowych warunków. Gdy witasz się ze swoim dzieckiem, w Twoim organizmie wydzielają się duże ilości hormonów. Endorfiny powodują, że w niemal cudowny sposób znika ból i zmęczenie (czasem trzeba poczekać na ten efekt kilkanaście minut), a na ich miejsce pojawia się euforia i poczucie spełnienia. Endorfina, pod wpływem obecności mamy, wydziela się także u malucha.
Kontakt skóra do skóry
Zaraz po porodzie nagi noworodek powinien zostać położony na nagich piersiach swojej mamy. Mama może go przytulić, a później przystawić do piersi. Jeśli dziecko urodziło się o czasie i jest w dobrym stanie, to dokładne badanie malucha przez pediatrę oraz takie czynności jak wykąpanie, zmierzenie i zważenie, powinny być wykonane po zakończeniu pierwszego karmienia. Powodem oddzielenia dziecka od mamy nie może być rodzenie łożyska, oględziny krocza i łożyska, szycie naciętego lub pękniętego krocza w znieczuleniu miejscowym ani jakiekolwiek względy organizacyjne. Badania naukowe potwierdzają wiele korzyści, jakie daje niezakłócony pierwszy kontakt „skóra do skóry" - m.in. dziecko szybciej i lepiej adaptuje się do nowych warunków, uczy się efektywnego ssania, co w przyszłości pozwala na uniknięcie wielu problemów związanych z karmieniem piersią.
Rodzenie łożyska
Po kilku minutach macica znowu podejmuje akcję skurczową. Twój organizm wydziela więcej oksytocyny, niż potrzeba było w czasie 1. i 2. okresu porodu. Pomaga w tym przystawienie dziecka do piersi. Po kilkunastu skurczach poczujesz znowu potrzebę parcia. To rodzi się łożysko i błony płodowe, fachowo nazywane popłodem. Położna dokładnie sprawdzi, czy łożysko urodziło się całe, ponieważ pozostawienie w macicy jego resztek może grozić poważnymi konsekwencjami. Jeżeli łożysko jest niekompletne, konieczne będzie, wykonywane przez lekarza, łyżeczkowanie jamy macicy.
Jeżeli Twoje krocze wymaga opatrzenia, to właśnie teraz zostanie zszyte. Uszkodzone tkanki są znieczulane, więc szycie nie powinno być bolesne, a zabieg trwa zazwyczaj nie dłużej niż 10 min.
Teraz przez 2 godz. tzw. wczesnego połogu pozostaniesz wraz z dzieckiem pod obserwacją położnych na sali poporodowej. Będą one co jakiś czas sprawdzały Twoje samopoczucie i to, jak obkurcza się macica. W tym celu delikatnie chwyta się macicę przez powłoki brzuszne, żeby ocenić jej twardość, jednocześnie obserwując krwawienie z dróg rodnych.
